2013-09-18 Prinsjesdag 2013

Prinsjesdag begon zoals altijd op plechtige wijze met een koets en een toespraak, maar eindigde uiteindelijk als een ware onderwijssoap, met cliffhanger en al.

De dag begon al niet zo goed. In de Troonrede stond slechts één zin over onderwijs. Het was niet voor het eerst dat dit het geval was, maar LIA vindt het wel veelzeggend over hoe de Nederlandse regering tegen onderwijs aankijkt.

In deze ene zin wordt trots gesproken over 3000 banen voor jonge leraren. Het is hard nodig dat we de goede jongeren behouden voor het prachtige vak van leraar, maar uit het door de AOb kort na de Troonrede online gezette ‘Nationaal’ Onderwijsakkoord bleek al snel dat zelfs op die ene zin nog veel valt af te dingen.

Geld dat op allerlei manieren bezuinigd wordt op onderwijs mag weer deels het onderwijs instromen als de vakbonden akkoord gaan met ‘modernisering’ van de arbeidsvoorwaarden. Die ‘modernisering’ betekent afschaffing van de regeling om oudere leraren te behouden voor het onderwijs door vermindering van de werkdruk, de BAPO.

In plaats van verlaging van de werkdruk voor alle leraren, jonge en oude, door bijvoorbeeld 20 lessen per week voor iedere leraar, komt het nu tot een verzwaring van de taak van de ouderen. Dit kan funeste gevolgen hebben voor de arbeidsparticipatie van oudere leraren.

Ziekteverzuim en burn-out liggen voor hen op de loer. Dat is niet alleen erg voor de leraren die dit overkomt, maar het kost de schatkist op termijn ook nog eens veel geld voor allerlei ziekte-uitkeringen en hersteltrajecten. Voor jonge leraren biedt het ook nog eens een somber toekomstperspectief: zij worden immers ooit ook oudere leraren, als ze tenminste in het onderwijs blijven.

De ‘modernisering’ van de arbeidsvoorwaarden levert ook groot gevaar op voor het zogenaamde behoud van de banen voor jonge leraren. Oudere leraren die het wel volhouden tot en met de leeftijd van 67 jaar houden de plekken van jongeren bezet.

Onder het mom van meer autonomie en minder regeldruk voor leraren houdt de overheid met dit akkoord een flinke vinger in de pap bij het invoeren van een register voor leraren dat weinig garanties biedt op een voor leraren veilig instrument voor (de kwaliteit van) het onderwijs zelf. We hebben het dan over dezelfde overheid die tot op heden nog steeds niet in staat is te zorgen voor de juiste arbeidsvoorwaarden om leerlingen bevoegde, bekwame en betrokken leraren te kunnen garanderen.

De ondertekenaars van het ‘Nationaal’ Onderwijsakkoord waren zelf helemaal niet van plan de inhoud al op Prinsjesdag bekend te maken, maar wilden hier om onduidelijke redenen mee wachten tot donderdag 19 september. De AOb torpedeerde hun plannen en zette de onder embargo gekregen tekst op internet, om het na korte tijd en na een boos telefoontje van OC&W weer te verwijderen, zogenaamd vanwege een ‘misverstand’. Vreemd genoeg zette CNVO met van angstzweet klotsende oksels vrijwel gelijktijdig in grote haast hun exemplaar online. Het stuk van de AOb zou een oudere versie zijn. Vandaag was ook de versie van CNVO weer van hun site verdwenen. Ook teruggefloten door de minister?

Een tenenkrommende soap was het en eens te meer een illustratie van de verziekte staat waarin de belangenbehartiging van de leraren in Nederland momenteel verkeert. CNVO probeert het nu nog even spannend te houden door te beweren dat donderdag bij de echte presentatie van het akkoord zal blijken dat het fantastisch is. Voor zo’n cliffhanger zou zelfs de eerste de beste RTL-soapserie zich schamen.

Uit de tekst van het ‘Nationaal’ Onderwijsakkoord blijkt dat de nullijn voor leraren en ander ‘overheidspersoneel’ nog minimaal een jaar zal voortduren (2014). Er is geen enkele garantie dat de nullijn na vijf jaar werkelijk uit de cao’s wordt geschrapt. Het verleden leert dat bijna alle politieke partijen in Nederland op dat gebied zwalkend gedrag vertoond hebben, of ze zich nu onderwijspartij noemen of niet. Om nog maar te zwijgen van het zwalken van de bonden zelf.

Halverwege de dag had minister Dijsselbloem het in de Miljoenennota over het ‘ontzien’ van het onderwijs. Door alle bezuinigingen, verborgen of niet, zijn de klassen steeds groter geworden. De werkdruk van leraren wordt steeds hoger, er moeten steeds meer lessen per week gegeven worden en het Passend Onderwijs dreigt op een drama uit te lopen voor leraar en leerling.

Regelingen als het entreerecht en de functiemix, die ervoor zouden moeten zorgen dat leraren beloond worden in de functieschalen die bij hun opleidingsniveau horen, liggen zwaar onder vuur en worden door scholen op creatieve wijze omzeild, in afwachting van volledige afschaffing. En dan vinden we het vreemd dat voor 30% van de lessen geen bevoegde leraren kunnen worden gevonden. Maar Dijsselbloem ‘ontziet’ het onderwijs: een gotspe.

LIA vindt dat de AOb met de ‘AObleaks’ het juiste heeft gedaan. Het blijkt een draak van een akkoord te zijn, vol loze woorden en vage beloftes van investeringen die aan de achterkant uit bezuinigingen voortkomen. De overgrote meerderheid van de leraren is bovendien buitenspel gezet bij dit ‘Nationaal’ Onderwijsakkoord.

Wat rest is een trieste conclusie. Het geruzie van de laatste tijd tussen de traditionele onderwijsvakbonden aan zo’n beetje iedere denkbare onderhandelingstafel leidt ertoe dat het onderwijsveld nooit echt een vuist kan maken. Men sluit met het grootste gemak cao’s en akkoorden zonder elkaar en met de overheid en andere partijen. Natuurlijk wordt kritiek hierop altijd fel weersproken, natuurlijk is die door leraren geuite kritiek altijd onterecht en onrealistisch.

Leraren moeten kennelijk blij zijn met halfzachte belangenbehartigers voor wie het eigen belang en de eigen organisatie voorop staan. Het is onbegrijpelijk dat leraren niet massaal het lidmaatschap van hun traditionele vakbond opzeggen om zelf hun stem te laten horen en in actie te komen.

Welkom bij LIA.

---

Op 19 september is de definitieve versie van het NOA vrijgegeven