Lerarentekort ook in de ijskast?

                                                                             21 - 12 - 2023

Onderstaand opiniestuk van LIA-voorzitter Peter Althuizen stond dinsdag 12 december 2023 in het AD.

Lerarentekort ook in de ijskast?

Mijn excuses vooraf voor dit opiniestuk over het lerarentekort in Nederland. Het is geen sexy onderwerp, het was geen seconde belangrijk in de verkiezingsstrijd. Nergens een debat over gezien of gehoord. Andere zaken kregen voorrang.

Toch hoop ik dat u doorleest. Alle problemen in ons land beginnen bij het ontbreken van goed onderwijs. De ernst van de situatie bleek deze week maar weer eens uit het OESO-onderzoek dat PISA heet (Programme for International Student Assessment). 

Onderwijsbonden en sectorraden schreeuwen moord en brand. Minister, politici, media en ouders zijn bezorgd en verontwaardigd. De roep om actie zwelt aan. Helaas moeten leraren en leerlingen daar nog even op wachten. We doen eerst maar weer eens een pilot, schrijven een deltaplan en richten ons op ‘de volgende cao’: het lerarentekort gaat in de ijskast.

Ik zal u de cijfers besparen, maar de prestaties van onze leerlingen zakken weer dramatisch, ook in vergelijking met veel andere landen. Er zijn te weinig goede leraren, veel nieuwe leraren stromen snel weer uit en veel ouderen gaan vervroegd met pensioen. 

Men ziet het niet meer zitten, ‘breekt' door de werkdruk, vlucht richting ander werk of naar een situatie waarin veel geld wordt ingeleverd. Bij mijn vakbond LIA gaat het om meer dan 5% van de leden in 2023, bij de andere bonden zal het beeld niet veel rooskleuriger zijn. Het lerarentekort wordt alleen maar groter, de instroom van nieuwe leraren is onvoldoende.

Onlangs is er een nieuwe cao afgesloten in het primair en voortgezet onderwijs. Daarin is gekozen voor meer salaris, maar aan de werkdruk werd niets gedaan. Het geld voor het salaris is uit alle hoeken bij elkaar geschraapt, voor andere zaken was geen stuiver meer over. De aangekondigde staking in het primair en voorgezet onderwijs werd echter gewoon afgeblazen, de werkdruk was van later zorg. Meer salaris als doorlekkende pleister op een etterende wond van onderwijsellende. 

Als je pleit voor kleinere klassen of minder werkdruk door verlaging van het te hoge aantal lessen voor leraren, krijg je vaak als antwoord dat dat het lerarentekort alleen maar zal vergroten. Dat klopt, voor even, maar als we het geleidelijk invoeren, wordt het beroep aantrekkelijker en zal de kwaliteit stijgen: meer tijd voor een goede lesvoorbereiding en meer aandacht voor leerlingen, alsmede een grotere instroom van goede, bevoegde leraren.

Als we hiermee begonnen waren in 2009 - bij de oprichting van mijn vakbond - had de situatie er nu waarschijnlijk heel anders uitgezien. Helaas was het antwoord van de traditionele onderwijsbonden, de belangenbehartigers van de schoolbesturen en van het ministerie van OC&W toen hetzelfde als nu: leuk plan, maar het zal het lerarentekort nu alleen maar groter maken. Van deze kortzichtigheid is niets geleerd.

Een visie voor de lange termijn was en is kennelijk iets vies. Waarom dit zo is en welke belangen hierbij een rol spelen, is me een raadsel. We moeten ons losrukken uit deze fatalistische en tragische mix van onwil en onkunde. Het lerarentekort mag niet in de ijskast.