Minister van onderwijstijd

20-06-2009

Reactie op het voorstel van staatssecretaris Van Bijsterveldt over onderwijstijd.

Nederlandse leraren geven gemiddeld 15% meer les dan het EU gemiddelde. Toch is staatssecretaris van onderwijs mevrouw van Bijsterveldt  met een plan gekomen om  de vakantie in het voortgezet onderwijs (met ingang van augustus 2011) met een week te bekorten. En een meerderheid van onze volksvertegenwoordigers heeft zich door haar laten overtuigen. Werkdrukverlichting voor leraren zou dit volgens de staatssecretaris opleveren.  Leraren in Actie meent dat het enige gevolg van haar plan een nog groter lerarentekort in de komende jaren is en vraagt zich af wanneer de minister van onderwijs nu eindelijk eens zelf de regie gaat voeren om de grote problemen in het onderwijs op te lossen.

Het is al enige maanden geleden dat het advies van de “commissie Cornielje” is verschenen. Van Bijsterveldt gaf  de commissie opdracht om de onderwijstijd te onderzoeken, mede omdat scholen er blijk van gaven met de huidige bekostiging niet aan de huidige urennorm te kunnen voldoen. De commissie stelt een urennorm voor die iets onder de huidige norm ligt. Daarnaast stelt de commissie voor de zomervakantie met een week in te korten. Leerlingen krijgen deze week terug in de vorm van vijf lesvrije dagen door het jaar heen. Leraren kunnen deze dagen gebruiken om te vergaderen. Zo wordt hun werkdruk beter over het jaar verdeeld, aldus het rapport. Volgens LIA is dit een niet realistische weergave. LIA komt dan ook tot een andere conclusie:  zonder extra geld krijgen leerlingen meer les dan nu het geval is! Dat kan dus maar op één manier: door leraren meer les te laten geven voor hetzelfde salaris. Dat probleem  wordt doorgeschoven naar de CAO-onderhandelingen. We hebben in het afgelopen schooljaar gezien hoe goed dat werkt!

Laten we duidelijk zijn: ook LIA is van mening dat leerlingen voldoende en goed les moeten krijgen en wel van bevoegde, bekwame en inspirerende leraren. LIA is opgericht omdat er te weinig van deze bevoegde, bekwame en inspirerende leraren beschikbaar zijn. LIA wil DE BESTE LERAAR VOOR DE KLAS. Het voorstel om de zomervakantie met een week in te korten zal de aantrekkelijkheid van het beroep niet doen toenemen. Integendeel, het zal meer leraren het onderwijs uitjagen.

De commissie Cornielje vindt dat door het inkorten van de zomervakantie de werkdruk van leraren beter over een jaar wordt verdeeld en dus afneemt. LIA is van mening dat een werkdrukvermindering niet ontstaat door met die werkdruk te schuiven. De werkdruk moet gewoon omlaag. De commissie Cornielje heeft gegrasduind in het OESO-rapport Education at a Glance 2008 om te laten zien dat Nederlandse scholieren het goed doen en dat Nederland met de klassengrootte goed wegkomt. Jammer dat de commissie een aantal andere relevante staatjes niet in het verhaal heeft betrokken. LIA heeft dat wel gedaan en leest in tabel D2.2 dat waar één fulltime leraar  in de EU  gemiddeld 11,9 leerlingen bedient, de Nederlandse leraar  er 15 onder zijn hoede heeft.

Ook tabel D4.1 is helaas aan de aandacht ontsnapt. Waar de Nederlandse leraar 750 klokuren netto aan lessen besteedt, is dit in de EU gemiddeld 672 uur in de onderbouw en 634 uur in de bovenbouw. Nederlandse leraren geven dus ruim 15% méér les.Toch ligt het totaal aantal uren op het taakblad van de Nederlandse leraar maar een uur of 40, 50 boven het EU gemiddelde. Dit kan natuurlijk betekenen dat Nederlandse leraren minder tijd aan het voorbereiden van dat “inspirerende en uitdagende” onderwijs besteden, maar LIA meent dat het betekent dat de Nederlandse leraar deze tijd vooral ophoest door zijn eigen, “vrije” tijd in te zetten. De 43 uur per week die een leraar nu gemiddeld heet te werken, is een papieren werkelijkheid. De een verricht zijn onbetaalde overwerk vooral gedurende het schooljaar, de ander zet daar liever een deel van de vakanties voor in.

Van Bijsterveldt en in haar kielzog de meeste volksvertegenwoordigers nemen de bevindingen van de commissie Cornielje over en gaan hierbij voorbij aan de Europese realiteit.  De werkdruk van de Nederlandse leraar moet gewoon omlaag en dit kan om te beginnen door de netto lestijd  binnen een volledige baan op het gemiddelde Europees niveau  te brengen. Verlaging van het aantal lesuren binnen een volledige baan zal in eerste instantie het lerarentekort doen toenemen, maar LIA is ervan overtuigd dat op termijn betere salarissen, betere secundaire arbeidsvoorwaarden en een fatsoenlijk aantal lesuren per week goede leraren zal aantrekken. Tornen aan de schoolvakanties zal het zorgelijke tekort aan leraren alleen maar doen oplopen. Wij hebben de indruk dat de politiek het niet zo’n probleem vindt dat nu al zo’n groot percentage van de lessen onbevoegd wordt gegeven. Nederland past gewoon zijn definitie van onderwijstijd aan, en vindt het wel genoeg als het onderwijspersoneel “bekwaam” is.

Tenslotte:  de afgelopen periode heeft een aantal gezaghebbende commissies zich met de onderwijsproblematiek beziggehouden. Dijsselbloem onderzocht de effecten van de onderwijsvernieuwingen en kwam tot de conclusie dat we daar maar eens mee moesten ophouden, Rinnooy Kan kwam met een voorstel om het lerarentekort te bestrijden, een advies dat slechts in zeer geringe mate werd opgevolgd en nu komt Cornielje weer met een advies over de onderwijstijd dat de aantrekkelijkheid van het beroep juist weer doet afnemen. Het zou goed zijn als de samenhang tussen al deze zaken wat meer aandacht kreeg.

Wanneer gaat de minister van onderwijs de regie voeren?

Zie het rapport De waarde van een norm